رعایت بهداشت دندان و دهان مناسب به ایجاد یک دهان سالم و خوش بو کمک می‌کند. این یعنی:

•  دندان‌ها تمیز هستند.
•  لثه‌ها به طور محکم به دندان متصل شده‌اند و صدمه ندیده‌اند یا دچار خونریزی نیستند.
•  بوی بد دهان یک مشکل مداوم نیست.
•  عدم رعایت بهداشت و سلامت دهان و دندان می‌تواند منجر به بروز انواع مشکلات دندانپزشکی و پزشکی در آینده مانند بیماری لثه، عفونت، از دست دادن استخوان، بیماری قلبی، سکته مغزی و غیره شود.

نکته‌های مهم برای بهداشت دهان و دندان

مسواک زدن

اهمیت بهداشت دهان و دندان

مهم است که با مسواک زدن صحیح در صبح برای پاک کردن پلاک و جرم دندان و باکتری‌هایی که در شب تجمع یافته‌اند اقدام نمایید، زیرا بزاق دهان (که به از بین رفتن پلاک‌های مسئول ایجاد پوسیدگی دندان کمک می‌کند) در طول شب خشک می‌شود. مسواک باید سری کوچک و نرم داشته باشد. زمان را برای 2 دقیقه تنظیم کنید، مسواک را در زاویه 45 درجه نگه دارید. مسواک زدن را از یک نقطه و با حرکات دایره‌ای روی دندان‌ها شروع کنید. اطمینان حاصل کنید که تمام دندان را مسواک می‌زنید و تمیز می‌کنید تا از هر گونه جرم از بین برود. تمیز کردن لثه‌ها را فراموش نکنید.

استفاده از نخ دندان

از نخ دندان برای تمیز کردن فاصله بین دندان‌هایی که در آن جرم دندان جمع می‌شود، استفاده نمایید. پیش از مسواک زدن، برای از بین بردن جرم در نواحی مورد نظر، نخ دندان بکشید. تقریباً 90٪ مشکلات ناشی از تجمع جرم در فاصله بین دندان‌ها است، بنابراین مهم است که به طور مؤثری نخ دندان بکشید. نخ دندان را محکم میان شست و انگشتان خود نگه دارید و با آرامی دندان‌ها را نخ دندان بکشید. هنگامی که نخ دندان به مرز بین لثه و دندان می‌رسد، آن را به شکل V در آورید و به آرامی آن را بین دندان و لثه به بالا و پایین حرکت دهید. این کار را برای طرف دیگر و هر دندان تکرار کنید. برای شکاف‌های بزرگ‌تر، فرد می‌تواند از یک مسواک اینتردنتال (بین دندانی) استفاده کند.

مسواک برقی

تعداد زیادی از متخصصان دندانپزشکی استفاده از مسواک‌های برقی را توصیه می‌کنند که عملکرد عالی در مقایسه با مسواک‌های دستی دارند. مسواک‌های برقی دارای سرهای کوچکی هستند که در اطراف دندان می‌چرخند و در تمیز کردن مناطقی از دهان که باکتری و جرم بیشتر تجمع می‌یابد، سریع‌تر و کارآمدتر هستند.

واترجتس (نماشویی)

واتر جت‌ها یا آب پاش‌های دهانی، به جای نخ دندان استفاده می‌شوند. واتر جت‌ها دستگاه‌هایی هستند که برای از بین بردن جرم بین دندان‌ها، در مناطقی که مسواک به آن‌ها نمی‌رسد، جریانی پر فشار از آب را به ناحیه مورد نظر می‌پاشند. آزمایش‌ها نشان داده‌اند که در صورت استفاده همزمان از واتر جت و مسواک، می‌توانید 99 درصد بیشتر از زمانی که به تنهایی از مسواک استفاده می‌کنید، جرم‌ها را از بین ببرید. سلامتی لثه‌ها نیز با استفاده از واتر جت در مقایسه با مسواک زدن به تنهایی تا 93٪ بهبود می‌یابد و التهاب لثه و کاکولوس نیز به طور مشهودی بعد از تنها 2 تا 4 هفته استفاده، به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

اجتناب از خشکی دهان

بزاق یک عامل دفاعی ضروری در برابر پوسیدگی دندان و بیماری لثه است. زمانی که بزاق به اندازه کافی وجود ندارد، مشکلات سلامتی جدی ممکن است بروز پیدا کنند. خشکی دائمی دهان می‌تواند نشانه‌ای از بیماری یا عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای خاص باشد. برای مبتلایان به خشکی دهان، تعدادی از محصولات بسیار مؤثر وجود دارد که یا موجب تحریک تولید بزاق می‌شوند یا جایگزین آن می‌گردند.

بوی دهان

بوی بد دهان علل مختلفی دارد که شایع‌ترین آن‌ها مراقبت‌های ضعیف دهانی است. ترکیبات گوگرد فرار هنگامی تولید می‌شوند که باکتری‌های طبیعی پلاک و مواد غذایی موجود در دهان را تجزیه می‌کنند. با کنترل پلاک و باقی مانده غذاها، باکتری‌ها غذای کمتری برای تغذیه و تکثیر دارند. علاوه بر تمیز کردن فاصله بین دندان‌ها توصیه می‌شود که کودکان و بزرگسالان نیز روزانه زبان خود را تمیز کنند.

استفاده از دهانشویه

اگر به دنبال دهانشویه خوب هستید، از انواع بدون الکل آن استفاده کنید، زیرا الکل باعث تحریک و خشک شدن دهان می‌شود. الکل باعث کاهش میزان بزاق می‌شود و باعث می‌شود دندان‌ها نسبت به باکتری‌ها بیشتر حساس شوند. مزایای دهانشویه‌ها این است که می‌توانند به مناطقی که مسواک به آن‌ها دسترسی ندارد، برسند. برای بهداشت دهان و دندان کودکان و بزرگسالان باید دو بار در روز دهان خود را یک بار در صبح و یک بار در شب پیش از مسواک زدن شستشو دهند.

ترک سیگار

لبخند جذاب نشان دهنده خوشحالی و سلامتی فرد است اما دست یافتن به آن برای کسانی که سیگار می‌کشند دشوار است. اگر فرد از تنباکو استفاده کند، باید سعی در ترک آن داشته باشد.

مسواک جدید

بزرگسالان و کودکان باید هر دو تا سه ماه یک بار مسواک خود را برای داشتن سلامت مناسب دندان‌ها تعویض کنند. اگر مسواک خود را تعویض نکنید، باکتری‌هایی که روی آن تجمع یافته‌اند، به داخل دهان منتقل خواهند شد. همچنین، برس‌های مسواک نیز به مرور زمان نرم و غیر قابل استفاده خواهند شد. مسواک‌های برقی را نیز باید هر دو تا سه ماه یکبار تعویض کنید. اگر مسواک قبل از مدت زمان دو ماه خراب می‌شود، بنابراین، احتمالاً فرد بسیار سخت عمل مسواک زدن را انجام می‌دهد. از دندانپزشک بخواهید راه صحیح مسواک زدن را به شما آموزش دهد. همیشه مسواکی با موهای نرم (و نه سخت) انتخاب کنید، زیرا برس‌های سخت می‌توانند باعث آسیب رساندن به بافت نرم دهان، از جمله لثه‌ها شوند.

تمیز کردن زبان

یکی از دلایل اصلی بوی بد دهان، در واقع می‌تواند به دلیل تجمع باکتری‌ها روی زبان و به ویژه تجمع درصد زیادی از آن‌ها در عقب زبان (جایی که رسیدن به آن سخت است) باشد. هر روز صبح برای پاک کردن جرم زبان و از بین بردن بوی بد دهان از یک اسکراپر مناسب زبان استفاده کنید. اسکراپر روزانه زبان به از بین بردن باکتری‌های مضر کمک می‌کند و به یاد داشته باشید، استفاده از اسکراپر زبان، موثرتر از مسواک زدن زبان با مسواک‌های معمولی می‌باشد.

غذا و نوشیدنی

شکرها و غذاهای شیرین در دهان، منبع غذایی اصلی هستند که باکتری‌ها (جرم‌ها) از آن تغذیه می‌کنند تا اسیدی را به وجود آورند که عامل اصلی پوسیدگی دندان است. مواد غذایی اسیدی و نوشیدنی‌ها همچنین عامل اصلی فرسایش دندان هستند. بنابراین، رعایت برخی از نکات زیر ضروری است:

•  مقدار غذاهای شیرین و نوشیدنی‌های قند دار را محدود کنید. به طور خاص، از غذاهای شیرین استفاده نکنید.
•  سعی کنید مقدار تماس اسید با دندان‌ها را کاهش دهید. بنابراین، مصرف نوشیدنی‌های گاز دار (از جمله آب آشامیدنی گاز دار) و آب میوه‌ها که حالت اسیدی دارند محدود کنید. می‌توانید تنها یک بار در روز از نوشیدنی‌های گاز دار یا آب میوه استفاده کنید. در غیر این صورت، نوشیدنی‌هایی که کمتر اسیدی هستند مانند آب معمولی، شیر، چای یا قهوه (بدون شکر) را انتخاب کنید.
•  هر نوع نوشیدنی اسیدی مانند نوشیدنی‌های گازدار و آب میوه‌ها را به سرعت بنوشید. این نوع نوشیدنی‌ها را داخل دهان نچرخانید یا برای مدت طولانی در دهان نگه ندارید. نوشیدن از طریق نی باعث کاهش احتمال تماس طولانی مدت اسید با دندان‌ها می‌گردد.
•  حداقل ظرف یک ساعت پس از غذا خوردن یا نوشیدن بخصوص غذاهای اسیدی و نوشیدنی‌ها، دندان‌های خود را بشویید.

بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری

با آن که ممکن است خانم‌ها در سه ماهه اول بارداری تغییر چندانی در سلامت دندان خود مشاهده نکنند، نباید از مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و شستشوی دهان غافل شوند. در طول دوران بارداری لثه اغلب متورم می‌شود، که می‌تواند منجر به بروز مسائل دیگر، به ویژه التهاب لثه و بیماری پریودنتال (لثه) در هر یک از دوران‌های سه ماهه بارداری شود. افزایش هورمون در دوران بارداری اغلب منجر به خشکی دهان، به ویژه در شب می‌شود. در حالی که مراحلی وجود دارد که می‌توان این علائم را در خانه تشخیص داد، توصیه می‌شود که خانم‌ها با دندانپزشک خود در مورد چگونگی حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها در دوران بارداری صحبت کنند.